Ο σύγχρονος τρόπος ζωής αποτελεί την αιτία για την οποία όλο και περισσότεροι άνθρωποι υποφέρουν από διαταραχές του ύπνου. Εξαιτίας της έλλειψης χρόνου και χαλάρωσης, οι άνθρωποι συχνά δεν απολαμβάνουν τον ύπνο που απαιτείται για την αναζωογόνησή τους. Η έκκριση ορμονών στρες αποσυντονίζει τον φυσιολογικό ρυθμό του ύπνου, με αποτέλεσμα όλο και περισσότεροι άνθρωποι να εμφανίζουν υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Τα αίτια
Οι διαταραχές ύπνου και συχνότερα η αϋπνία μπορεί να οφείλονται σε ψυχικά ή σωματικά αίτια. Η αϋπνία συνδέεται συχνότερα με άγχος, είτε ως επακόλουθο κάποιας αγχώδους εμπειρίας, είτε ως αντίδραση αναμονής σε μία κατάσταση που προκαλεί άγχος (π.χ. μία εξέταση ή μία συνέντευξη για εύρεση εργασίας). Ακόμη, μπορεί να συνδέεται με αντίδραση σε πένθος, απώλεια ή και μία σημαντική αλλαγή της ζωής. Το άτομο που υποφέρει, βιώνει έντονη ανησυχία και δυσφορία.
Επίσης οι διαταραχές του ύπνου μπορούν να προέλθουν από:
- Κατάθλιψη
- Φοβικές διαταραχές
- Διαταραχές σωματοποίησης
- Διαταραχές προσαρμογής
Επιπλέον, η εμμηνόπαυση αρκετές φορές δημιουργεί ορμονικές διαταραχές που, με τη σειρά τους, ευθύνονται για τις διαταραχές ύπνου. Ακόμα, η αναστροφή των βιολογικών ρυθμών (π.χ. εργασία κατά τη νύχτα), αλλά και η υπερβολική κατανάλωση καφέ και αλκοόλ είναι συνήθεις παράγοντες που προκαλούν αϋπνία.
Ο ρόλος του καλού ύπνου
Ο ύπνος είναι ο «φυσικός μας θεραπευτής», το εισιτήριο για ένα υγιές σώμα και μυαλό. Κατά τη διάρκειά του εξοικονομείται ενέργεια, «τακτοποιούνται» οι σκέψεις και οι αναμνήσεις στον εγκέφαλο, ξεκουράζονται και αναδομούνται οι μύες, επιδρά η αυξητική ορμόνη που επουλώνει τα τραυματισμένα κύτταρα και διορθώνει ζημιές.
Επιπλέον, άτομα με διαταραχές ύπνου έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για καρδιακή νόσο, καρδιακή ανεπάρκεια, καρδιακή αρρυθμία, καρδιακή προσβολή, υψηλή αρτηριακή πίεση, εγκεφαλικό επεισόδιο, διαβήτη και παχυσαρκία.
Αλλά και σε ψυχολογικό επίπεδο η σημασία του καλού ύπνου είναι καταλυτική. Οι άνθρωποι που δεν κοιμούνται καλά εμφανίζουν συχνότερα κατάθλιψη, χρόνια κόπωση, προβλήματα στη διάθεση και, ορισμένες φορές, διαταραχές στη μνήμη.
Πολλές φορές, οι διαταραχές του ύπνου αποτελούν μια επιμέρους εκδήλωση μιας άλλης ψυχικής ή σωματικής διαταραχής. Η ύπαρξη χρόνιων προβλημάτων στον ύπνο έχει σχετιστεί με συχνότερη εμφάνιση ψυχιατρικών διαταραχών, αλκοολισμό και κατάχρηση ουσιών.
Τρόποι αντιμετώπισης
Το άτομο ενθαρρύνεται να ακολουθήσει κάποια μέτρα για ευόδωση του ύπνου, όπως έγερση και κατάκλιση την ίδια ώρα, διακοπή φαρμάκων και ουσιών που δρουν διεγερτικά στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα, π.χ. αλκοόλ και καφεΐνη, προγραμματισμένη άσκηση μέσα στη ημέρα, αποφυγή άσκησης πριν τον ύπνο, χαλαρωτικές δραστηριότητες το απόγευμα, αποφυγή μεγάλων νυχτερινών και λιπαρών γευμάτων, άνετες συνθήκες ύπνου, με σταθερή θερμοκρασία και χαμηλό ή καθόλου φωτισμό.
